ویژگی‌های علوم و فنون ادبی

کنکور انسانی

ویژگی‌های علوم و فنون ادبی

درس ادبیات اختصاصی علوم انسانی در کنکور چه ویژگی هایی دارد؟ از کدام کتاب ها طرح سوال می شود؟ بودجه بندی سوالات ادبیات اختصاصی به چه صورت است؟ علوم و فنون ادبی نظام جدید چه تفاوتی با ادبیات اختصاصی نظام قدیم دارد؟ کدام یک سخت تر است؟ قلمرو ادبی و زبانی و فکری چیست؟ شامل چه موضوعاتی هستند؟

اعداد و ارقام کنکور ادبیات اختصاصی

* تعداد کل سوالات این درس: 30 تست؛
* زمان کل پاسخگویی به این درس: 30 دقیقه؛
* مدت زمان پاسخگویی به ازای هر تست: 60 ثانیه؛
* بیشترین تعداد سوال در همه دفترچه عمومی و اختصاصی.

منبع طرح سوالات

نکته‌ای که هم مشاور، هم دبیر و هم دانش آموز باید بداند:
منبع درسی طرح سوالات ادبیات اختصاصی، کتاب‌های فنون ادبی 1.2.3 در پایه دهم، یازدهم و دوازدهم است. نه فارسی + فنون ادبی!

البته ممکن است از ادبیات و مطالب کتاب فارسی (به دلیل ساختار و چهارچوب قلمرو محور) طرح سوال شود.

مقایسه منابع نظام قدیم و نظام جدید

تعداد صفحات منبع طرح سوالات ادبیات اختصاصی نظام قدیم 850 - 800 صفحه بوده که شامل این کتابهاست:
* تاریخ ادبیات سال دوم: 238 صفحه.

*تاریخ ادبیات سال سوم: 207 صفحه.

ادبیات فارسی پیش دانشگاهی: 204 صفحه.

آرایه‌های ادبی: 168 صفحه.

اما داوطلب نظام جدید برای همین تعداد تست کنکور، تنها 3 کتاب فنون ادبی را می خواند با مجموعا 360 - 400 صفحه!

فنون ادبی دهم: 126 صفحه . فنون ادبی یازدهم: 110 صفحه . فنون ادبی دوازدهم: 144 صفحه

حتما می‌گویید: کتاب نظام جدید آسان شده پس سوالات کنکورشان هم آسان خواهد بود. البته که ای نطور نیست؛ در تحلیل سوالات کنکور 98 نظام جدید و سوالات آن در این باره بیشتر توضیح داده‌‍ایم. از این لینک به مطلب تحلیل بروید.

تیپ‌بندی سوالات

* سبک شناسی و تاریخ ادبیات: حدود 8 سوال.
* قلمرو ادبی (آرایه‌های ادبی): حدود 7 سوال.
* قافیه: حدود 2 سوال.
* عروض: حدود 5 سوال.
* قلمرو فکری (قرابت معنایی): 8 سوال

ساختار کتاب درسی

کتاب علوم و فنون ادبی دهم و به طور کلی کتاب‌های فنون ادبی یازدهم و دوازدهم در هر فصل خود، چند موضوع را جا داده اند: تاریخ ادبیات، سبک شناسی ادبی، عروض و قافیه و آرایه‌های ادبی.

این نوع تقسیم‌بندی مطالب و مباحث مختلف از علوم ادبی در یک کتاب، بزرگ‌ترین تفاوت ساختاری کتاب جدید با کتاب‌های آموزشی نظام قدیم است؛

به این شکل که در نظام قدیم آموزشی برای هر یک از علوم ادبی، یک کتاب درسی جداگانه اختصاص داده شده بود.

ادبیات اختصاصی نظام جدید انسانی

بنابراین می‌توان گفت؛ نام‌گذاری کتاب درسی جدید با عنوان"علوم و فنون ادبی" در این ساختار جدید (که هر کتاب درسی در هر پایه، در زمینه چند علم و فن ادبی است) کاملاً درست و به جا بوده و بیانگر اهداف آموزشی آن است. یعنی کتابی به تمام معنا «علوم و فنون»

ادبیات اختصاصی نظام جدید انسانی

هدف از این ساختارشکنی

وقتی این‌گونه گردآوری علوم مختلف اما مرتبط را در یک کتاب می‌بینیم، بهتر می‌شود در مورد بزرگ‌ترین هدف آموزشی کتاب به یقین رسید:«دانش آموز از تحلیل ادبی به درک ادبی و از این دو، به لذت ادبی برسد».

قطعا با هم بودنِ این علوم ادبی در یک کتاب درسی، حرکت هدفمند در مسیر تحلیل چند جانبه و از زوایای مختلف است و این برخلاف روندی است که در نظام آموزشی قبلی وجود داشت:

دانش آموز تا زمانی که با درس نقد ادبی در نوبت دوم سال آخر (پیش دانشگاهی) آشنا نمی‌شد، نمی‌توانست از دانش خود از کتاب‌های خوانده شده استفاده کند و این بیهوده خواندن برای نمره گرفتن تا سال آخر، گویی همه کار بزرگ و مفید او از خواندن ادبیات بود.

بیهوده خواندن؛ یعنی نمی‌دانست کتاب آرایه‌های ادبی و قالب‌های شعر در سال سوم به چه کاری می‌آید (جز نمره گرفتن و گذراندن پایه تحصیلی!) یا وقتی دو کتاب حجیم و بزرگ تاریخ ادبیات را می‌خواند، نمی‌توانست ارتباط معناداری بین آن دو کتاب و درس‌های دیگر پیدا کند. تا زمانی‌که سال آخر دانش‌آموزی، پی می‌بُرد درسی کاربردی با نام «نقد ادبی» هم هست!!! که باید از مطالب تاریخ ادبیات و آرایه‌ها و قالب‌های شعری استفاده کند.

اما در کتاب جدید:

دانش آموز علوم انسانی از همان ابتدا می‌داند و می‌خواند: هر سبک ادبی چه ویژگی‌هایی دارد، این ویژگی‌ها را چگونه پیدا کند، در چه قالب‌هایی دسته‌بندی کند، تمرین‌هایی جدی برای کشف این مصادیق در متون مختلف ادبی دارد و . . .

توصیه میکنم ترمینولوژی ادبیات اختصاصی یا همان علوم و فنون ادبی را از این لینک یا ضربه زدن بر روی تصویر جلد آن دانلود کنید و بخوانید.

مطلب مرتبط با این مقاله.مشاوره

تحلیل سوالات ادبیات اختصاصی کنکور 98 نظام جدید

روش مطالعه عروض و قافیه نظام جدید

روش مطالعه تاریخ ادبیات و سبک شناسی

قلمروهای سه گانه

لازم است کتاب درسی را کامل‌تر از آنچه گفتیم، بشناسید. این شناخت کامل‌تر، در روش مطالعه و تدریس نیازی ضروری است. کتاب درسی فنون ادبی را از نظر نوع محتوای آموزشی و دسته‌بندی مطالب آن معرفی خواهیم کرد.

نکتۀ جالب در این کتاب آن است که به دانش آموز می‌آموزد یک اثر ادبی که به عنوان متن از آن یاد شده، می‌بایست از تمامی جنبه های ادبی(قلمرو های سه گانه) بررسی شود.

کتاب درسی فنون ادبی مانند فارسی، در حوزه قلمروهای سه‌گانه دسته‌بندی شده است.

قلمرو زبانی

بیشتر با نام زبان فارسی و البته دستور زبان شناخته شده است. قلمرو زبانی در دو سطح دسته‌بندی مطالب دارد:

سطح واژگانی: واژگان و املا، ارتباط معنایی کلمات با یکدیگر. مثل ترادف، تضمن و ...

سطح‌دستوری یا نحوی: ترکیبات و قواعد دستوری، کاربردهای دستوری تاریخی، کوتاهی و بلندی جملات .

قلمرو ادبی

در این قلمرو، شـیوۀ نویسـنده اثر ادبی، در به‌کارگیری عناصر زیبایی آفرین در سطح‌های زیر بررسی می‌شود.

سطح موسیقیایی: در این مرحله، متن را از دید بدیع لفظی و ابزار موسیقی آفرین بررسی می‌شود. مثل وزن، قافیه، ردیف، آرایه‌های لفظی و تناسب‌های آوایی مانند واج آرایی، تکرار، سجع، جناس، و ...

سطح بیانی: بررسی متن از دید مسائل علم بیان؛ نظیر تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه.

سـطح بدیـع معنـوی: بازخوانـی متن از دید تناسـب‌های معنایـی؛ همچون تضـاد، ایهام، مراعـات نظیـر و ...

قلمرو فکری

ویژگی‌های فکری، روحیات، باورها، گرایش‌ها، نوع نگرش و دیگر جنبه‌های فکری در قلمرو فکری بررسی می‌شود؛ شادی‌گرا، غم‌گرا، عرفانی، طبیعت‌گرا و . . . که تاریخ ادبیات و سبک‌شناسی را زیر مجموعه خود دارد.

موفق باشید

16 نظر

پنجشنبه 25 مهر 1398

سلام میشه بگیدعلوم وفنون دوازدهم کی چاپ میشه؟من خیلی وقته منتظرم